ناحیۀ خطر (NHZ) در کار با لیزر

مقدمه: سازوکارهای آسیب زیست‌شناختی ناشی از نور لیزر هم شامل اثرات گرمایی حاصل از انرژی جذب‌شده و همچنین واکنش‌های فوتوشیمیایی است. به­علت توان بالای برخی از آن‌ها پرتوگیری بسیار کوتاه‌مدت لیزر نیز اثرات جبران‌ناپذیری    به­همراه خواهد داشت. اکثر جراحات و سوانح در مراکز کار با لیزر به‌واسطۀ بازتاب‌های غیرمنتظره می­باشد و پیش از آن‌که کاربر متوجه شود، حادثه رخ‌داده است. لیزرهای کلاس 3B و 4 قادرند از­طریق اثرات گرمایی به پوست آسیب برسانند، لیکن خطر اصلی متوجه چشم می­باشد و وخامت آسیب چشمی به انرژی، توان و زاویۀ تابش باریکه بستگی دارد که عمده‌ترین تغییرات وابسته به طول‌موج است[2و3]. در کار با پرتو، فاصله از عوامل حائز اهمیت است. با افزایش فاصله از منبع مولد پرتوی لیزر و افزایش اندازۀ باریکۀ لیزر، چگالی شدت پرتو کاهش می‌یابد ازاین‌رو با مشخص نمودن فاصله‌ای که در آن شدت پرتو کمتر از حد مجاز تابش است، می‌توان کنترل مناسب‌تری بر وضعیت کار پرتوی داشت و با ارزیابی فاصله‌های مختلف، فراخور هر حالت موارد ایمنی مشخصی را به­کار برد[4]. روش بررسی: هنگامی‌که بیشینۀ حد مجاز تابش برای لیزر مشخص شد[3]، ناحیۀ خطر را می‌توان مشخص نمود. ناحیۀ خطر، فضای پیرامون لیزر است که مقدار پرتوی لیزر موجود در آن بیش‌ازحد مجاز تابش است، البته سهم پرتوهای بازتابی و پراکندۀ لیزر را نیز باید در­نظر گرفت. به‌واسطۀ وجود واگرایی، چنانچه فاصله از باریکۀ لیزر (و بازتاب‌های آن) افزایش یابد، چگالی شدت پرتو کاهش خواهد یافت[5] و مکان‌هایی که دارای شدت کمتر از حد مجاز تابش هستند، مرز ناحیۀ خطر خواهد بود. لذا با تعیین ناحیۀ خطر برای لیزرهای مختلف می‌توان مقایسه‌ای بین لیزرهای مختلف انجام داد[6]. یافته‌ها: لیزر فارغ از اندازه و توان, دارای خطرات بالقوه می­باشد و ابزاری برای تفریح و سرگرمی نیست. به­هنگام استفاده از باریکه‌های لیزر بایستی فاصلۀ خطر را تعیین نمود. در لیزرهای پزشکی که تنوع طول‌موج و توان وجود دارد نیز در­نظر­گرفتن ناحیۀ خطر از اهمیت به­سزایی برخوردار است. نتیجه‌گیری: کنترل اجرایی از روش‌های کنترل خطرات لیزر است. ازاین‌رو با تعیین نواحی مختلف در مراکز کار با لیزر می‌توان فراخور هر ناحیه دستورالعمل‌های خاص آن ناحیه را تدوین و اجرا نمود.